„Powiedz mi , a zapomnę,
pokaż mi , a zapamiętam,
pozwól mi zrobić , a zrozumiem..”
Konfucjusz
Podstawą efektywnego funkcjonowania w życiu społecznym jest posiadanie potencjału oraz niezbędnej wiedzy społecznej. Dzięki tym wartościom możemy w pełni uczestniczyć w relacjach między ludźmi, czyli utrzymywać bądź tworzyć nowe relacje oraz nadawać im określone wartości. Zaburzenia kompetencji społecznych, czyli zdolności do uczestnictwa w relacjach społecznych powoduje narastający dystans pomiędzy dwoma światami. Posiadanie potencjału nie gwarantuje nam umiejętności przełożenia tej zdolności na codzienne zachowanie. Naturalnym treningiem społecznym jest doświadczenie społeczne, zawodowe oraz rodzinne . Niestety, nie każde dziecko czy też osoba dorosła z równą efektywnością nabywa te umiejętności. W nabywaniu umiejętności społecznych pomaga nam TUS, czyli Trening Umiejętności Społecznych.
Źródła metody pochodzą z terapii poznawczo-behawioralnej, terapii schematów, terapii skoncentrowanej na emocjach. Metoda dedykowana jest nie tylko osobom niepełnosprawnościami, a także z zaburzeniami psychicznymi czy całościowym zaburzeniem rozwoju oraz osobom, u których pojawia się mechanizm wyuczonej bezradności.
Trening Umiejętności Społecznych polega na umiejętnym dobieraniu konkretnych zachowań do sytuacji oraz do oduczania zachowań niepożądanych bądź zamieniania ich na zachowania społecznie akceptowalne. Ważną rolę w treningu odgrywa modelowanie, czyli uczenie się przez naśladownictwo, odgrywanie ról czyli zademonstrowanie konkretnego zachowania, udzielanie informacji zwrotnej i w konsekwencji generalizacja czyli stwarzanie sytuacji do użycia nowo nabytych umiejętności. Ćwiczone umiejętności dzięki wielokrotnej powtórce stają się nawykowe i z łatwością odnajdują zastosowanie w życiu codziennym.
Ze względu na szerokie zastosowanie, treningu umiejętności społecznych trudno nazwać jednoznacznie terapią , nauką czy też kształceniem zachowań. Wszystkie elementy znakomicie się uzupełniają, łączą się ze sobą, dzięki czemu można określić znacznie szerszy wachlarz ról, które spełnia trening. Pierwszą istotną rolą jest rola edukacyjna, która skierowana jest na poznawanie i doskonalenie umiejętności oraz nabywanie sprawności w ich wykorzystywaniu w życiu codziennym. Drugim elementem jest rola kompensacyjna, umożliwiająca osiąganie jak najwyższego poziomu funkcjonowania społecznego z uwzględnieniem deficytów wynikających chociażby z niepełnosprawności. Kolejna korekcyjna , to kolejna z ról której zadaniem jej jest zamienienie zachowań, nawyków społecznie nieakceptowanych na zachowania pożądane. Ostatnim elementem jest rola terapeutyczna zapewniająca uczestnikowi poczucie komfortu psychicznego. Pomaga ona również określić, w jaki sposób uczestnik potrafi wyzwolić i wykorzystać potencjał w relacjach międzyludzkich.
Życie społeczne wydaje nam się proste, mało skomplikowane. Nad większością naszych zachowań nie zastanawiamy się, działamy instynktownie. Czy nasze życie zawsze jest łatwe do przejścia? Czy nie mamy dylematów jak powinniśmy się przywiać, komu podać rękę? Myślę, że każdy z nas znalazł się kiedyś w sytuacji , w której nie wiedział jak się zachować…
Autor tekstu: Justyna Gacek (nauczyciel-wychowawca w OREW Trąbki Wielkie).
Źródła:
- Trening umiejętności społecznych TUS SST . Podręcznik trenera umiejętności społecznych TUS SST. Mirosław Szczeglik
- Trening Umiejętności Społecznych (TUS) Dorota Smoląg- Materiały szkoleniowe
- https:// pedagogika –specjalna.edu.pl/autyzm/trening-umiejętności-spolecznych/
- https://www.poradnikzdrowie.pl/
